Menwagen
Identificatie |
| Objectnummer | V1972-2387 |
| Herkomst | Bazel |
| Bouwperiode | 1880 - 1920 |
| Locatie van bewaring | Karrenmuseum |
Typologering |
| Objectcategorie 1 | wagens |
| Objectcategorie 2 | 4-wielige voertuigen |
| Objectnaam | menwagen |
| Titel | Menwagen |
Afmetingen |
| Bruto lengte | 560 cm |
| Bruto breedte | 160 cm |
| Bruto hoogte | 215 cm |
| Spoorbreedte | 137 cm |
Beschrijving |
| Opbouw | Getrokken, vierwielig (vooraan: 10 spaken, 5 velgen; achteraan: 12 spaken, 6 velgen) ongeveerd voertuig. Een onderstel met langboom (loopt voorbij het achterstel) en het draaipunt in het voorstel (onder: asdam met tangarmen, draaiplaat met uitsparing voor langboom met draaipin; boven: rongblok met 2 ijzeren rongen). Tangarmen met zweekhout. Achterstel met een asdam en rongblok met 2 ijzeren rongen. Langboom met 2 steunbalken en een woeltuig.
Berriestel (2 berriebomen, geen scheien). Bak met 2 afneembare zijleren (zeeg, tuiten) en een afneembaar voorhek en achterbord. De kleurstelling van deze wagen is groen met witte biezen en een rood onderstel. |
| Beschrijving | Een boerenwagen is een getrokken vierwielig voertuig hoofdzakelijk bestemd voor agrarisch transport, zoals het vervoer van hooi, tarwe, haver en aardappelen. De constructieve opbouw van het onderstel en het draaistel maakt dat men twee hoofdtypes kan onderscheiden, namelijk de langboomwagen en de onderdoordraaier. Een langboomwagen is een wagen met een lange balk (langboom) die het voor- en achterstel draaibaar met elkaar verbindt. De langboom vormt steeds één onwrikbaar geheel met het achterstel en vangt tijdens het draaien de torsie tussen het voor- en achterstel op.
Een onderdoordraaier is een wagen waarbij de voorwielen volledig onder de bak kunnen doordraaien. Dit type wagen, waarmee korter gedraaid kon worden dan met de langboomwagen, ontstaat in het begin van de twintigste eeuw en speelde in op de behoefte aan betere en vooral snellere transportbehoeften.
Het type langboomwagen kan onderverdeeld worden in enerzijds de wagens met doorlopende langboom en één enkel draaipunt in het voorstel en anderzijds de wagens met een bloktang, een korte langboom en twee draaipunten.
Deze boerenwagen met doorlopende langboom is een menwagen en kwam verspreid voor binnen verschillende regio’s in het zuidwestelijk zeekleigebied van Nederland en Vlaanderen. De menwagen werd in de regel bespannen met twee paarden.
Primaire kenmerken van de menwagen zijn in de eerste plaats het draaistel, dat bestaat uit een doorlopende langboom met een enkel draaipunt, een draairing of zweek, een zweekhout en voortangarmen voor een lange of een korte, meestal rechte dissel. De langboom steekt voorbij het achterstel naar achteren uit.
Gemeenschappelijke secundaire kenmerken zijn onder andere het aantal van tien spaken in de voorwielen en twaalf in de achterwielen. De voorwielen draaien onder de bodemplanken tot tegen de langboom door. De bodemplanken zijn in het midden, tussen het voor- en achterstel, op de langboom gesteund door klossen en/of een middenrongblok. De opbouw bestaat uit zijleren met een gebogen bovenboom. Het achterbord is even hoog als het achtereind van de zijleren en wordt in een vaste schuine stand opgesloten door de achtersluitboom die over de tuiten van de bovenboom worden geschoven. Aan de voorkant kan al dan niet een voorsluitboom worden aangebracht.
De menwagen kon voor de graanoogst uitgerust worden met een oogstraam, oogstladders en een polderboom met katrollen en bindtouwen. Voor de bietenoogst werden de zijleren verhoogd met opzetborden of ‘peeborden’ en een voorhek of ‘peehek’ aan de voor- en achterzijde van de bak.
Deze wagen is afkomstig uit Bazel. Typerend voor een menwagen uit de Waaslandse polder is het snijwerk op de achterste schei van de zijleren. Hier werd vaak voor een afwerking met een konijnenbril gekozen, iets wat niet vaak in de provincie West-Vlaanderen zou voorkomen. |